Қазіргі таңда көпшілік үшін ең үлкен әлеуметтік мәселелердің бірі – айлық табыс пен қарыз арасындағы тепе-теңдікті сақтау. Банктен алынған несие, түрлі мақсаттағы қарыздар мен күнделікті шығындар отбасылық бюджеттің басым бөлігін құрайды. Айлық жетпей, қарыз үстіне қарыз жиналып қалуы – көптеген отбасылардың шынайы көрінісі. Осы жағдайда қаражатты дұрыс жоспарлау, табысты тиімді бөлу – қаржылық тұрақтылыққа жетудің басты құралы.
Қарыздың психологиялық әсері
Қарыз тек қаржылық емес, психологиялық салмақ та түсіреді. Үнемі қарыз ойлау күйзеліске, отбасы ішіндегі түсініспеушілікке алып келеді. Сондықтан қарызды жүйелі түрде азайту тек қалтаны емес, көңіл-күйді де жеңілдетеді.
Табысты бөлу жүйесі
Көптеген сарапшылар айлық табысты 50/30/20 үлгісімен бөлуді ұсынады:
50% – негізгі қажеттіліктерге (үй, азық-түлік, коммуналдық төлемдер).
30% – қалауларға (киім, демалыс, саяхат).
20% – қарызды жабуға және жинақ жасауға.
Егер қарыз көлемі көп болса, «қалауларға» бөлінетін қаражатты қысқартып, қарызды өтеуге көбірек бағыттаған жөн.
Қарыздан құтылудың тиімді тәсілдері
Қарыз тізімін жасау. Қай банктен, қандай мөлшерде қарыз барын қағазға түсіріп, жалпы соманы анықтау керек.
Бірінші кезекте пайыздық мөлшерлемесі жоғары қарызды жабу. Бұл ұзақ мерзімде артық шығынды азайтады.
Қосымша табыс көзін табу. Фриланс, шағын бизнес немесе қосымша жұмыс арқылы қарызды жылдам жабуға болады.
Жаңа қарыз алмау. Несиені несие арқылы жабу – қаржылық қақпанға әкеледі.
Жинақ дәстүрін бастау. Айлықтың аз да болса бір бөлігін жинап отырса, күтпеген жағдайда қарызға жүгінудің қажеті болмайды.
Айлық табыс пен қарыздың арасындағы тепе-теңдікті табу – әр отбасының қаржылық тұрақтылығының кепілі. Қарызды жабу жоспары мен табысты дұрыс бөлу жүйесі қалыптасқан жағдайда, қаржылық еркіндікке қадам жасауға болады. Ең бастысы – шығынды бақылау, жаңа қарызға жол бермеу және табысты тиімді басқару.
