2009 жылы 30 мың болған Түркиядағы шетелдік студенттер саны 15 жылда 11 еседен астам өсті. Бүгінде Түркиядағы жоғары оқу орындарында 7 миллион 109 мың 270 студент білім алуда. 198 елден келген студенттер жоғары білім алу үшін Түркияны таңдады. Жоғары білім кеңесінің (YÖK) мәліметінше, 2024 жылы Түркиядағы шетелдік студенттердің жалпы саны 338 мың 161 адамды құрайды. Оның 195 мың 200-і ерлер, 142 мың 961-і әйелдер. Оның ішінде биыл 97 мың 272 студент жоғары оқу орындарына түсті. Осы статистика бойынша Түркия 4,76 пайыздық көрсеткішпен әлемдегі алғашқы он елдің қатарына кіреді. Польшада бұл көрсеткіш – 7 пайыз, Германияда – 11 пайыз, АҚШ-та – 5,6 пайыз, Канадада – 29 пайыз.
СТУДЕНТТЕРДІҢ КӨПШІЛІГІ ТАЯУ ШЫҒЫС ЕЛДЕРІНЕН
Шетелдік студенттер саны ең көп елдердің ондығына кіретін Түркияда шетелдік студенттердің 40 пайызы Таяу Шығыстан, 23,3 пайызы Түркі республикаларынан және 19,8 пайызы Африка елдерінен келген. Түркияда шетелдік студенттер ең көп келетін бес провинция: Стамбул (35%), Анкара (6%), Эскишехир (6%), Карабүк (3%), Эрзурум (3%).
МЕМЛЕКЕТТІК ЖӘНЕ ҚОР УНИВЕРСИТЕТТЕРІ
2024 жылы мемлекеттік университеттерде шетелдік студенттердің 67,28 пайызын құрайтын 227 мың 516 адам, ал фонд университеттерінде 32,72 пайызды құрайтын 110 мың 645 адам білім алуда. Түркияға ең көп студент жіберетін 20 елдің ішінде Таяу Шығыстың 7, Африканың 4 және Орталық Азияның 3 елін атап өтуге болады.
СТУДЕНТТЕРДІҢ ТҮРКИЯНЫ ТАҢДАУЫНЫҢ НЕГІЗГІ СЕБЕПТЕРІ
Халықаралық студенттер қауымдастығы федерациясы (UDEF) 2022 жылы жүргізген сауалнамаға сәйкес, халықаралық студенттердің Түркияны таңдауының негізгі себебі 23,39%-бен «Жақсы білім сапасы», екіншісі – 19,81% -бен «Діни ұқсастық» және үшінші «Мәдени жақындық» – 12,37%. Шетелдік студенттердің Түркияны таңдауының кейбір себептері мыналарды қамтиды:
-8,95% Туыстарының ұсынысы
-8,45% Ғылыми жетістіктері
-5,41% Орналасқан жері
-3,99% Түрік таныстарының болуы
-3,58% Достардың ұсынысы
-2,77% Географиялық жақындық
-2,77% Түркиядағы шәкіртақы
-2,03% Менің елімнен арзанырақ
ҚОСЫМША ҚОЛДАУ БАҒДАРЛАМАЛАРЫ
Жоғары білім беру кеңесі (YÖK) Түркияда және шетелде оқуда жоғары нәтиже көрсеткен студенттерге қолдау көрсетеді. Ұлттық бағдарламалардан басқа, шетелдік бағдарламалар да халықаралық студенттердің академиялық өміріне ықпал етеді. Кеңес көптеген елдермен ынтымақтастық туралы хаттамалар мен меморандумдарға қол қойып, көптеген халықаралық бағдарламаларды жүзеге асырды. Бұл бағдарламалар аясында студенттерге ғана емес, ғылыми қызметкерлерге де қолдау көрсетіледі. Айына 20 мың түрік лирасы көлеміндегі қаржылық қолдауға қоса, студенттердің Түркияда оқуы кезінде шәкіртақы алу, тұру, медициналық сақтандыру және оқу ақысы бар бағдарламалар арқылы да YÖK өтейді. Осы бағдарламалардың кейбірі:
– Мевлана студент алмасу бағдарламасы: Бағдарлама шетелдік студенттерге де, түрік университеттерінде оқитын студенттерге де шетелде білім алу мүмкіндігін береді. Бағдарлама түрік және халықаралық жоғары оқу орындары арасында қол қойылған Мевлана студент алмасу бағдарламасының хаттамасына сәйкес жүзеге асырылады. 2013 жылдан бері 3 мыңға жуық хаттамаға қол қойылды. Студенттер Түркияда да, шетелде де кемінде 1 немесе ең көбі 2 семестр оқи алады. Оқытушылар шетелде кем дегенде 2 апта, ең көбі 3 ай дәріс оқи алады.
– Жобаға негізделген халықаралық студент алмасу бағдарламасы: Бұл жоғары білім беру кеңесінің жоғары білімді интернационалдандыруға бағытталған тағы бір маңызды қадамы. Жоғары оқу орындары жоғары білім жөніндегі кеңестің Атқарушы кеңесі бекіткен бағыттар бойынша бірлескен жобаларды әзірлейді. Таңдалған жобалар студенттер мен оқытушылардың алмасуы арқылы жүзеге асырылады.
– Халықаралық студенттерге арналған жоғары білім кеңесінің стипендиясы: Түрік жоғары білім бағдарламаларына түсіп жатқан және түрік тілі сертификатын ала алмайтын халықаралық студенттерге біржылдық тіл білімі ұсынылады. Студенттердің ай сайынғы шәкіртақысы, KYK жатақханасының ақысы, жалпы медициналық сақтандыру және университеттің оқу ақысы Жоғары білім кеңесінің есебінен төленеді.
– ЖОҒАРЫ БІЛІМ КЕҢЕСІНІҢ ТҮРКОЛОГИЯ СТИПЕНДИЯСЫ: Бұл түрік тілі мен әдебиеті, түркология және түрік тілі бағдарламалары бойынша шетелде және жоғары оқу орындарында Жоғары білім беру кеңесі белгілеген білім алып жатқан елдің азаматы болып табылатын бакалавриат студенттеріне берілетін стипендиялық бағдарлама, бұл ретте жоғары білім кеңесі ынтымақтастық туралы келісімге немесе өзара келісімге қол қойған елдерге басымдық беріледі.
